EnglishTại Việt Nam, tình trạng “đóng băng” tuyển dụng lan rộng, với 26,4% doanh nghiệp tinh gọn bộ máy và 56,2% doanh nghiệp dự kiến mở rộng nhân sự thận trọng trong 6 tháng tới, theo Báo cáo Xu hướng tuyển dụng Q2/2025 của Vieclam24h công bố tháng 7/2025. Ngành công nghệ, sản xuất và tài chính chịu ảnh hưởng nặng nề, đặc biệt với lao động trẻ từ 18-24 tuổi.
Năm 2025, theo số liệu từ Layoffs.fyi ngành công nghệ toàn cầu chứng kiến làn sóng sa thải chưa từng có, với hơn 80.845 lao động bị cắt giảm chỉ trong 7 tháng đầu năm. Các gã khổng lồ như Microsoft, Google, Meta đã sa thải gần 30.000 nhân viên để tái cơ cấu, ưu tiên đầu tư vào trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa, theo Fortune. Riêng quý 1/2025, hơn 22.000 nhân sự mất việc, với các công ty như Canva và GupShup cắt giảm đội ngũ nội dung và kỹ thuật để tối ưu hóa chi phí và hiệu quả nhờ AI.
Tác động của AI đến Gen Z
Theo Tổng cục Thống kê, Gen Z (sinh từ 1997-2012), dự kiến chiếm 1/3 lực lượng lao động Việt Nam vào năm 2025 đang trở thành nạn nhân chính của làn sóng chuyển đổi số. Các chuyên gia chỉ ra rằng Gen Z là nhóm dễ bị AI thay thế nhất do các công cụ như GitHub Copilot hay ChatGPT tự động hóa các tác vụ cấp thấp như kiểm thử phần mềm hay viết mã đơn giản. Số lượng vị trí entry-level trong ngành công nghệ tại Mỹ đã giảm 35% từ năm 2023, khiến cơ hội cho người mới ra trường ngày càng thu hẹp.
Ngoài ra, 60% nhà tuyển dụng đã sa thải nhân viên Gen Z do thiếu kỹ năng mềm, động lực làm việc (50%), và sự chuyên nghiệp (46%), theo khảo sát từ Intelligent.com. Một báo cáo từ Inc cũng cho thấy Gen Z gặp khó khăn trong giao tiếp trực tiếp và hòa nhập với văn hóa công sở truyền thống, một phần do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 và thói quen sử dụng mạng xã hội.
Mô hình học thuật truyền thống đối mặt với nhiều thách thức
Mô hình truyền thống “đi học rồi xin việc” đang lung lay. Tại Mỹ, 1/6 nhà tuyển dụng không muốn tuyển Gen Z do lo ngại về kỹ năng giao tiếp và sự sẵn sàng làm việc, theo khảo sát của Intelligent. Ở Việt Nam, 72,7% người lao động mất việc phải mất hàng tuần, thậm chí hàng tháng để tìm việc mới.
Hệ thống giáo dục cũng bị chỉ trích vì thiếu thực tiễn. Chuyên gia nhân sự Bryan Driscoll nhận định: “Các trường đại học thiên về lý thuyết hơn thực hành, không chuẩn bị sinh viên cho môi trường làm việc thực tế”. Điều này khiến Gen Z gặp khó khăn trong việc đáp ứng yêu cầu của nhà tuyển dụng, đặc biệt khi nhiều vị trí “entry-level” đòi hỏi 3-5 năm kinh nghiệm.
Gen Z thích nghi và cơ hội phía trước
Dù đối mặt với “cơn bão hoàn hảo” từ AI và bất ổn kinh tế, Gen Z vẫn thể hiện sự linh hoạt. Nhiều bạn trẻ chuyển sang các lĩnh vực ít bị AI thay thế như phân tích dữ liệu, thiết kế sản phẩm, hay sáng tạo nội dung. Tại Việt Nam, Gen Z đang học thêm kỹ năng như biên tập nội dung và quản lý thương hiệu để “đa-zi-năng” hơn, chủ động hơn trong việc tìm việc làm.
Doanh nghiệp cũng cần thay đổi. Theo Anphabe, chỉ 9% doanh nghiệp Việt Nam ứng dụng AI sâu rộng, nhưng 77% người lao động đã sử dụng AI hàng tuần, cho thấy tiềm năng hợp tác giữa con người và công nghệ. Đào tạo cá nhân hóa và linh hoạt được xem là chìa khóa để giúp Gen Z thích nghi với thị trường lao động mới.
Hơn 80.000 lao động công nghệ bị sa thải trong năm 2025 chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Gen Z đang đối mặt với khủng hoảng việc làm do AI, bất ổn kinh tế, và sự thiếu hụt kỹ năng thực tiễn. Tuy nhiên, với khả năng tự học và linh hoạt, thế hệ này có thể xoay trục để thích nghi. Các doanh nghiệp và hệ thống giáo dục cần điều chỉnh để hỗ trợ Gen Z, nếu không, sự dịch chuyển thị trường việc làm sẽ tiếp tục lan rộng, không chỉ với Gen Z mà cả xã hội.
Block "blog" not found